Od konfliktu do współpracy - etapy tworzenia zespołu projektowego wg modeliu Tuckmana 

Złożoność i wysoki poziom skomplikowania współczesnych procesów biznesowych wymusza na firmach angażowanie w jego realizację wielu pracowników. W końcu trudno oczekiwać, że wielowymiarowy projekt np. technologiczny wykona i wdroży jeden człowiek. Rosnąca popularność zwinnych metodyk, które odnoszą się wprost do zespołów roboczych, przyczynia się do zmiany perspektywy postrzegania i przemodelowania pracy pracownika – odejścia od działań indywidualnych, na rzecz współpracy w ramach większej jednostki: zespołu, działu, departamentu. Jednocześnie tam, gdzie występuje współzależność między ludźmi, dochodzi do różnych interakcji, które mogą przyczynić się zarówno do sukcesu danego projektu, jak i sabotować jego realizację. Współcześni managerowie stoją przed nie lada wyzwaniem – jak sprawnie zarządzać grupą ludzi? Jak zbudować efektywny i skuteczny zespół, który na czas „dowozi” wyniki? 

Zagadnieniem budowania zespołów i dynamiki grupy zajmował się amerykański psycholog Bruce Tuckman. Na postawie prowadzonych przez siebie badań stworzył pięcioetapową teorię budowania zespołów, nazwaną na jego cześć „ Tuckman’s stages of group development”. Model rozwoju grupy zakłada 5 faz, przez które przechodzi zespół w trakcie swojego istnienia – od formowania się, przez osiągnięcie pełnej produktywności, aż po jej rozpad.   

FORMING (TWORZENIE) 

Pierwszy etap wiąże się z tworzeniem zespołu. Cechami charakterystycznymi dla tego etapu są: wzajemna uprzejmość oraz nieufność, wynikająca z faktu, że ludzie najczęściej nie znają się między sobą lub mają niewiele wspólnych doświadczeń. Sprawia to, że często występuje u nich niska pewność siebie, niejasność dotycząca przypisanej im roli i zadań oraz poszukiwanie akceptacji. Głównym celem tego etapu jest zrozumienie celów projektu i ról poszczególnych członków zespołu oraz nawiązanie pierwszych relacji. 

STORMING (BURZA) 

Na tym etapie pojawiają się pierwsze konflikty i napięcia w zespole. Pracownicy zaczynają wyrażać swoje poglądy i preferencje, zaczynają również dostrzegać dzielące ich różnice i odmienne podejście do realizowanego projektu. Burza jest naturalnym procesem, w którym pracownicy walczą o swoje idee, role i wpływ w grupie. Może wystąpić rywalizacja między członkami zespołu, a niektóre osoby będą starały się dominować nad innymi. Główną kompetencją liderską na tym etapie jest umiejętność zarządzania konfliktami i wypracowania mechanizmów rozwiązywania sporów. 

NORMING (USTALANIE NORM) 

W tej fazie zespół zaczyna osiągać porozumienie i harmonię. Członkowie zaczynają rozumieć swoje role, akceptować siebie nawzajem i pracować jak jeden organizm. Wspólnie ustalają zasady współpracy, normy i wartości, którymi będą się kierować w swoich działaniach. Coraz częściej mówią o sobie „my” i coraz bardziej utożsamiają się z zespołem. Wzrasta poziom zaufania, co przekłada się na wzrost współpracy oraz wzajemnego wsparcia. Kluczowym elementem tej fazy jest wypracowanie skutecznej i efektywnej komunikacji oraz działania podtrzymujące ducha współpracy. 

PERFORMING (WYKONANIE) 

To czas, gdy zespół osiąga pełną efektywność. Członkowie wykazują wysoki poziom zaufania, współpracy i komunikacji. Grupa działa płynnie, podejmuje szybkie i trafne decyzje oraz osiąga założone cele projektu. W tej fazie lider zespołu odgrywa głównie rolę pomocniczą, wspierając członków w osiąganiu celów. 

ADJOURNING (ZAKOŃCZENIE) 

Etap ten występuje, gdy projekt dobiega końca lub zespół rozwiązuje się z jakiegoś innego powodu, np. zmiany priorytetów organizacji. W tym okresie członkowie zespołu mogą odczuwać negatywne emocje związane z rozstaniem – smutek, żal, nostalgię. Lider zespołu odgrywa kluczową rolę w tym procesie, zapewniając wsparcie emocjonalne i pomagając pracownikom przejść przez okres zmiany. W tej fazie ważne jest podsumowanie projektu, celebracja osiągnięć zespołu oraz refleksja nad tym, co można było zrobić lepiej w przyszłości. 

Model Tuckmana definiuje budowanie grupy jako nieustający proces, w którym zespoły niekoniecznie przechodzą przez poszczególne fazy w sposób liniowy i sekwencyjny. Mogą występować powroty do poprzednich etapów, szczególnie w przypadku zmian w składzie zespołu lub wystąpienia istotnych problemów. Jednak wiedza dotycząca charakterystyki poszczególnych faz może pomóc managerowi w skutecznym zarządzaniu zespołem i wspieraniu go w osiągnięciu celów projektu.