Migracje zarobkowe na polskim rynku pracy 

Migracje zarobkowe kształtują współczesny polski rynek pracy. Mobilność pracowników – zarówno wewnątrz kraju, jak i na poziomie międzynarodowym – wpływa na niemal każdy sektor gospodarki. Dla pracodawców oznacza to dostęp do szerokiej puli talentów, a dla pracowników – nowe możliwości rozwoju zawodowego. Jak wygląda obecna sytuacja w Polsce i jakie trendy możemy zauważyć? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Przyczyny migracji zarobkowych 

Najważniejszym motorem migracji zarobkowych w Polsce są różnice ekonomiczne i regionalne. Na poziomie międzynarodowym kluczowym czynnikiem jest stabilność gospodarcza Polski i stosunkowo wysoki poziom wynagrodzeń w porównaniu do krajów Europy Wschodniej. Pracownicy z zagranicy, zwłaszcza z Ukrainy, doceniają również łatwość adaptacji dzięki podobieństwom kulturowym i językowym. 

Czynniki ekonomiczne 

• Różnice w zarobkach. Jednym z najważniejszych powodów migracji zarobkowych w Polsce są znaczne różnice w poziomie wynagrodzeń między regionami. W regionach takich jak Mazowsze czy Małopolska średnie zarobki są znacznie wyższe niż w województwach wschodnich, takich jak Podkarpacie czy Lubelszczyzna. Na przykład, średnia pensja w Warszawie czy Trójmieście może być nawet o 30-40% wyższa niż w mniejszych miastach na wschodzie kraju. Osoby poszukujące lepszych dochodów decydują się często na przeprowadzkę do dużych miast, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, gdzie oferowane wynagrodzenia są bardziej atrakcyjne. 

• Koszty życia. Choć wyższe zarobki są kuszące, migracje zarobkowe są także determinowane przez koszty życia. W niektórych regionach, mimo niższych wynagrodzeń, koszty utrzymania mogą być także niższe. Niemniej jednak w regionach o wysokiej koncentracji przemysłu i usług można liczyć na większe możliwości finansowe, co nadal przyciąga wielu pracowników. 

Czynniki społeczne 

• Lepsze warunki pracy. Migracje zarobkowe często wynikają z chęci poprawy warunków pracy. W regionach bardziej rozwiniętych gospodarczo często oferowane są nowoczesne miejsca pracy, przestrzeganie przepisów BHP oraz większa elastyczność zatrudnienia. Te czynniki przyciągają pracowników z regionów o mniej korzystnych warunkach zatrudnienia. 

• Rozwój zawodowy. Wielu ludzi decyduje się na migrację z powodu większych możliwości rozwoju zawodowego. Duże miasta oferują dostęp do kursów, szkoleń oraz możliwości awansu, które często nie są dostępne w mniejszych miejscowościach. Taki rozwój pozwala nie tylko na zdobycie nowych kompetencji, ale również na zwiększenie swojej wartości na rynku pracy. 

• Większa stabilność. Wiele osób poszukuje stabilności zawodowej i ekonomicznej. Regiony o niskiej stopie bezrobocia i dynamicznie rozwijającej się gospodarce są często celem migracji. Stabilne zatrudnienie i perspektywy długoterminowego rozwoju są kluczowe dla osób planujących założenie rodziny czy zakup nieruchomości. 

• Praca zdalna i hybrydowa. Szczególnie młodzi pracownicy coraz częściej preferują elastyczne formy zatrudnienia, takie jak praca zdalna czy hybrydowa. Dzięki pracy zdalnej możliwe stało się wykonywanie obowiązków zawodowych z dowolnego miejsca, co zmniejsza potrzebę migracji wewnętrznej i międzynarodowej. Jednocześnie polscy pracownicy mogą konkurować na globalnym rynku pracy bez konieczności opuszczania kraju. Ten trend wpływa na decyzje młodych ludzi, którzy coraz częściej szukają pracy oferującej możliwość zdalnego wykonywania zadań. 

Wyzwania i perspektywy na przyszłość 

Migracje zarobkowe to zjawisko dynamiczne, odzwierciedlające potrzeby rynku pracy, postępy technologiczne i zmiany demograficzne. W Polsce podobnie jak w innych krajach migracje zarobkowe zmieniały się na przestrzeni dekad. W ostatnich latach szczególnie wyraźny wpływ na ten proces miały automatyzacja, digitalizacja oraz zmieniające się oczekiwania młodych pracowników dotyczące formy zatrudnienia. 

Choć automatyzacja i digitalizacja stwarzają nowe możliwości dla rynku pracy, niosą również wyzwania. Jednym z głównych problemów jest ryzyko wykluczenia cyfrowego, zarówno wśród migrantów, jak i lokalnych pracowników, którzy nie posiadają odpowiednich kompetencji. Dlatego kluczowe będzie inwestowanie w edukację i szkolenia, zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Praca zdalna i hybrydowa z kolei wymaga adaptacji systemów zarządzania oraz zmian w kulturze organizacyjnej. Firmy, które będą w stanie dostosować się do tych zmian, zyskają przewagę konkurencyjną w przyciąganiu młodych talentów. 

Automatyzacja procesów produkcyjnych i usługowych skutkuje zmniejszeniem zapotrzebowania na pracę fizyczną, szczególnie w sektorach takich jak przemysł czy logistyka. Jednocześnie wzrasta popyt na wysoko wykwalifikowanych specjalistów w obszarach IT, analizy danych czy zarządzania procesami. Dla migrantów zarobkowych oznacza to konieczność adaptacji do nowych wymagań rynku. Z jednej strony, osoby przyjeżdżające do Polski mogą liczyć na zatrudnienie w sektorach, gdzie niedobór pracowników jest wyraźny, takich jak opieka zdrowotna czy budownictwo. Z drugiej strony, rosną wymagania w zakresie kompetencji cyfrowych, co często wymaga dodatkowych szkoleń i edukacji. 

Migracje zarobkowe na polskim rynku pracy są zjawiskiem naturalnym, wynikającym z różnic w poziomie rozwoju gospodarczego między regionami oraz z chęci poprawy warunków życia. Dla pracowników migracje stanowią szansę na poprawę sytuacji materialnej i zawodowej, a dla pracodawców możliwość pozyskania wykwalifikowanej kadry. W przyszłości, wraz z dalszym rozwojem gospodarczym Polski, możemy spodziewać się zmiany trendów migracyjnych oraz ich wpływu na cały rynek pracy. 

Wyzwania migracji: 

• W regionach, które tracą pracowników na rzecz większych miast lub za granicę, dochodzi do niedoboru siły roboczej i spadku aktywności gospodarczej. 

• Integracja pracowników zagranicznych, w tym bariera językowa i różnice kulturowe, stanowią istotne wyzwanie dla firm. 

• Migracje mogą wywierać presję na infrastrukturę publiczną, np. system opieki zdrowotnej czy edukacyjny, szczególnie w dużych miastach. 

Korzyści: 

• Dla pracodawców migracje oznaczają większy dostęp do specjalistów w branżach, które borykają się z deficytem kadr. 

• Mobilność pracowników zwiększa konkurencyjność gospodarki i pozwala na rozwój dynamicznych sektorów, takich jak IT czy usługi biznesowe. 

• Obecność pracowników z zagranicy przyczynia się do wzrostu różnorodności i innowacyjności w miejscach pracy. 

Skala migracji zarobkowych w Polsce  
Polska jest krajem, który doświadczył w ostatnich dekadach znaczących zmian w migracjach zarobkowych. Według danych GUS, w 2023 roku około 1,4 miliona osób w Polsce pracowało poza miejscem zamieszkania, z czego większość to migranci wewnętrzni. Międzynarodowe migracje zarobkowe również odgrywają istotną rolę. Polska stała się głównym kierunkiem migracji pracowników z Ukrainy, Białorusi, a także Azji Południowo-Wschodniej. Wewnątrz kraju największy przepływ pracowników obserwuje się z województw wschodnich, takich jak Podkarpackie czy Lubelskie, do dużych aglomeracji – Warszawy, Krakowa czy Wrocławia. Z kolei na poziomie międzynarodowym Polska przyciąga pracowników z branż takich jak budownictwo, produkcja, rolnictwo czy logistyka. 

Raport „Migranci w polskich firmach. Praktyki, prognozy i bariery zatrudnienia” rzuca światło na zmieniający się krajobraz zatrudnienia cudzoziemców spoza UE w Polsce. Raport został opracowany na podstawie analizy wyników sondażu przeprowadzonego we wrześniu i październiku w Polsce, wśród łącznie 200 dużych i średnich przedsiębiorstw zatrudniających obcokrajowców spoza UE. 

• 61% firm zatrudniających obecnie pracowników spoza UE planuje zwiększyć liczbę tych pracowników w 2025 roku. To wyraźny sygnał, że przedsiębiorstwa coraz bardziej doceniają potencjał międzynarodowej siły roboczej jako kluczowego elementu rozwoju.  

• Głównym powodem rozszerzenia zatrudnienia cudzoziemców jest potrzeba większej elastyczności kadrowej (53%).  

Raport “Who’s Winning the Global Race for STEM and AI Talent?” z Q4 2024 r. analizuje trendy w globalnej migracji talentów, skupiając się na specjalistach STEM i AI.  

• W ciągu ostatnich 12 miesięcy 2,4 mln wysoko wykwalifikowanych osób przeniosło się za granicę. Stanowi to 1,2% z około 194 milionów wysoko wykwalifikowanych pracowników. 

• Jednak wzrost globalnej mobilności talentów spowalnia: W poprzednich latach 3,2 miliona (około 1,7%) przeniosło się za granicę. Spowolnienie to jest spowodowane wyższymi stopami procentowymi i spowolnieniem wzrostu zatrudnienia w oprogramowaniu i usługach. 

• Tymczasem bardziej wyspecjalizowane talenty technologiczne są bardziej mobilne: W ciągu ostatnich 12 miesięcy 613 000 (1,9%) ekspertów STEM i 31 000 (2,2%) ekspertów ds. AI przeniosło się za granicę, dzięki czemu talenty AI były prawie dwa razy bardziej mobilne niż wszyscy inni wysoko wykwalifikowani pracownicy. 

• Trzy miejsca pracy (USA, Wielka Brytania i Kanada) nadal przyciągają około 41% wszystkich wysoko wykwalifikowanych talentów. Kolejne miejsca zajmują: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Australia i Niemcy z około 20%.