Obawy o erę AI. Co pracownicy i pracodawcy muszą wiedzieć o przyszłości związanej z AI 

Sztuczna inteligencja (AI) zyskuje na popularności i zmienia świat na niespotykaną wcześniej skalę. Automatyzacja procesów, rozwiązywanie skomplikowanych problemów czy analiza ogromnych zbiorów danych to tylko niektóre z jej zastosowań. Jednak jak każda rewolucyjna technologia, AI budzi także obawy, zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. 

Czego obawiają się pracownicy, którzy mogą stracić miejsca pracy? 

Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami, którzy muszą zarządzać zmianami i odpowiedzialnością związaną z wdrażaniem sztucznej inteligencji? 

I w końcu – jak AI wpłynie na rynek pracy? 

AI jako technologiczna rewolucja 

Rozwój sztucznej inteligencji nie jest już tylko futurystyczną wizją, ale rzeczywistością, która kształtuje naszą codzienność. W ciągu ostatnich kilku lat AI stała się kluczowym narzędziem w wielu branżach – od medycyny po finansowe analizy, od logistyki po edukację. Przykładem może być sektor opieki zdrowotnej, gdzie AI wspiera diagnozowanie chorób na podstawie obrazów medycznych czy analiza genetyczna, pomagając w tworzeniu spersonalizowanych terapii. Z kolei w przemyśle motoryzacyjnym sztuczna inteligencja odpowiada za rozwój autonomicznych pojazdów, które mogą zrewolucjonizować transport. 

W obliczu takich przełomów łatwo zrozumieć, dlaczego AI budzi tak intensywne dyskusje. Kwestie etyczne, obawy o zatrudnienie czy zagrożenie dla prywatności to tylko niektóre z dylematów związanych z jej szybkim rozwojem. Z jednej strony sztuczna inteligencja może poprawić wydajność, zwiększyć innowacyjność i obniżyć koszty. Z drugiej – zmienia sposób pracy, a w niektórych przypadkach sprawia, że tradycyjne stanowiska stają się zbędne. 

Obawy pracowników 

Jednym z najczęściej poruszanych tematów w kontekście AI jest wpływ tej technologii na rynek pracy. Pracownicy obawiają się, że automatyzacja, której efektem jest zastosowanie sztucznej inteligencji, sprawi, że stracą swoje miejsca pracy. Raporty z różnych badań wskazują, że zautomatyzowane systemy mogą zastąpić pracowników w wielu branżach. 

Nie wszystkie branże są jednak równie podatne na automatyzację. Najbardziej zagrożone są stanowiska wymagające wykonywania rutynowych, powtarzalnych zadań – jak prace w magazynach, produkcji, transporcie, czy obsłudze klienta. Przykładem mogą być stanowiska w centrach telefonicznych, które w coraz większym stopniu są obsługiwane przez boty AI, czy prace przy taśmach produkcyjnych, które mogą zostać zautomatyzowane za pomocą robotów. 

Pracownicy, którzy obawiają się utraty pracy, powinni jednak wiedzieć, że AI nie tylko zastępuje, ale również tworzy nowe miejsca pracy. Na przykład, rozwój AI sprzyja powstawaniu zawodów związanych z programowaniem, analizą danych, tworzeniem i zarządzaniem algorytmami. Wymaga to nowych umiejętności, które mogą być nabywane przez osoby w każdym wieku. W związku z tym pojawia się potrzeba kształcenia i szkoleń, aby pracownicy mogli rozwijać swoje kompetencje i nie obawiać się konkurencji ze strony maszyn. 

Pracodawcy i nowe wyzwania 

Dla pracodawców sztuczna inteligencja stanowi zarówno szansę, jak i wyzwanie. Z jednej strony AI może znacząco poprawić efektywność, automatyzując procesy, które do tej pory wymagały ludzkiej pracy. Z drugiej – wdrożenie technologii AI wiąże się z koniecznością przeszkolenia pracowników, dostosowania struktur organizacyjnych oraz zarządzania etycznymi aspektami tej technologii. 

Pracodawcy, którzy decydują się na wdrożenie AI, muszą zwrócić uwagę na kilka kwestii. Po pierwsze, kluczowe jest przeprowadzenie analizy, które procesy w firmie mogą być zautomatyzowane, a które wymagają obecności człowieka. Przykładem może być proces obsługi klienta – w niektórych przypadkach chatboty AI mogą odpowiedzieć na proste pytania, ale w bardziej złożonych sprawach potrzebny jest kontakt z żywym konsultantem. 

Po drugie, pracodawcy powinni inwestować w szkolenia i rozwój pracowników, aby przygotować ich do współpracy z nowymi technologiami. Wdrożenie AI nie musi oznaczać redukcji zatrudnienia – zamiast tego może prowadzić do wzrostu zapotrzebowania na specjalistów, którzy będą odpowiedzialni za obsługę nowych systemów. Warto zatem stawiać na rozwój kompetencji cyfrowych, które są niezbędne w erze AI. 

Jednym z najważniejszych aspektów, które należy uwzględnić, wdrażając AI w firmie, są zagadnienia etyczne i kwestie związane z ochroną prywatności. AI może analizować ogromne ilości danych osobowych, co rodzi pytania o to, w jaki sposób te dane są wykorzystywane i jak zabezpieczyć prywatność pracowników oraz klientów. Pracodawcy muszą zapewnić, że stosują odpowiednie procedury ochrony danych i przestrzegają obowiązujących regulacji, takich jak RODO w Unii Europejskiej. 

Kolejnym wyzwaniem jest unikanie uprzedzeń w algorytmach AI. Bo AI uczy się na podstawie danych, a jeśli dane te są niepełne lub obarczone błędami, może dojść do nieświadomego wprowadzenia uprzedzeń. W kontekście zatrudnienia oznacza to, że AI może faworyzować jedne grupy społeczne kosztem innych. Pracodawcy muszą być świadomi takich zagrożeń i dbać o to, by algorytmy, które wykorzystują, były sprawiedliwe i przejrzyste. 

Co na to najnowsze badania? 

Szósta edycja raportu “Future 2025. Rynek pracy i zawody przyszłości” przedstawia prognozę, w jakim kierunku zmierza rynek pracy 2025+. Wskazano 10 zasadniczych trendów w biznesie i na rynku pracy przyszłości na najbliższe lata, a w nich trzy związane z rewolucją AI: 

1. AI-Fueled Business – technologia i sztuczna inteligencja będą centralnym elementem wszystkich operacji biznesowych, zwiększając automatyzację i efektywność. 

2. Dynamiczna organizacja – adaptacja do nowych technologii i zmian organizacyjnych będzie kluczowa aby utrzymać sukces. 

3. Big data – wykorzystanie dużych zbiorów danych będzie kluczowe dla podejmowania świadomych decyzji biznesowych. 

Raport „Decoding Global Talent 2024” analizuje zmieniające się preferencje pracowników i pracodawców na globalnym rynku pracy. Badania wskazują, że najważniejszym priorytetem pracowników stało się bezpieczeństwo zatrudnienia, głównie z powodu rosnącej świadomości technologicznego wpływu GenAI. Mimo obaw związanych z technologią większość pracowników jest pewna swoich szans na rynku pracy i chętnie podejmuje działania na rzecz podnoszenia kwalifikacji. 

• Około 70% pracowników przewiduje, że ich praca ulegnie zmianie, czasami znacznej, wymagającej od nich rozwijania nowych umiejętności. Tylko jedna czwarta respondentów uważa, że ​​GenAI w ogóle nie wpłynie na ich pracę. 

• 86% respondentów słyszało o GenAI; >50% eksperymentowało z tym przynajmniej raz w ostatnim czasie; ~39% korzysta z niego regularnie, w tym 18% respondentów robi to kilka razy w tygodniu. 

Raport “Przywódca przyszłości – Jak zmieni się rola lidera w erze sztucznej inteligencji?” – z jednej strony AI pozwala na oszczędność czasu, lepszą organizację pracy i skupienie się na relacjach międzyludzkich. Z drugiej strony, wprowadza obawy o utratę pracy, presję wydajności oraz przeciążenie informacyjne. 

• Lęk przed utratą pracy – 28% badanych wyraziło obawę przed utratą pracy na rzecz AI. Liderzy obawiają się, że ich rola zostanie zmniejszona lub całkowicie wyeliminowana, co wpływa na ich dobrostan psychiczny i zawodowy 

• Redukcja mocy ludzkich umysłów – 22% respondentów zauważyło, że AI może prowadzić do mniejszego wykorzystania potencjału ludzkiego intelektu. 

• Wzrost presji wydajności – 21% uczestników badania odczuwa presję związaną z koniecznością dorównania wydajności AI. 

• Możliwość poświęcenia więcej czasu na relacje międzyludzkie – 35% badanych wskazało, że AI pozwala im poświęcić więcej czasu na budowanie i utrzymywanie relacji z ludźmi. 

• Uproszczenie pracy – 34% respondentów dostrzega, że AI upraszcza wykonywanie codziennych obowiązków. 

• Zwiększona ilość bodźców i informacji – 20% respondentów zauważyło wzrost ilości bodźców i informacji, co prowadzi do przeciążenia informacyjnego. 

• Lepsza organizacja czasu pracy – 21% badanych wskazało na poprawę organizacji czasu pracy dzięki AI. 

• Konformizm i zbyt duża kontrola ze strony AI – 18% respondentów obawia się konformizmu wobec sugestii AI, a 16% zwraca uwagę na zbyt dużą kontrolę ze strony inteligentnych systemów. 

• Zmniejszenie stresu związanego z możliwością popełnienia błędu – 9% badanych zaznaczyło, że AI zmniejsza stres związany z możliwością popełnienia błędu. 

Raport ManpowerGroup „Rynek pracy w erze AI” analizuje wdrażanie sztucznej inteligencji w polskich organizacjach oraz związane z tym wyzwania i przygotowanie pracowników. 

• Większość organizacji już korzysta z rozwiązań opartych na generatywnej sztucznej inteligencji, takich jak np. Chat GPT, a kolejne 21% planuje wprowadzić je w najbliższych 12 miesiącach. 

• Polscy pracodawcy, którzy chcą wdrożyć najnowsze zaawansowane technologie najczęściej napotykają bariery takie jak konieczność poniesienia wysokich kosztów (36%), obawy prawne (32%), a także brak odpowiednich umiejętności wśród zespołów (30%). 

• Organizacje zostały zapytane o to, jakie działania najskuteczniej zwiększają zaangażowanie i produktywność w przypadku nowych na rynku pracy talentów (<10 lat doświadczenia zawodowego) – najlepsze efekty przyniosło zwiększenie wykorzystania technologii w pracy, zwiększenie wynagrodzenia, a także większy nacisk na wellbeing. 

Raport “Reimagine human potential in the generative AI era” wskazuje, że 87% menedżerów uważa, iż AI będzie wspierać, a nie zastępować role pracownicze, a 74% organizacji już wdraża lub optymalizuje metody oceny potencjału pracowników. Ponadto, organizacje uznawane za „wizjonerskie” znacznie przewyższają inne w zakresie planowania wpływu AI na pracowników: aż 80% z nich ma jasną wizję, którą 76% przekazuje swoim zespołom. Co więcej, liderzy dostrzegają rosnące znaczenie rozwoju umiejętności niezbędnych do współpracy z AI — do 2026 roku oczekuje się wzrostu o 15% w zakresie krytycznego myślenia oraz o 18% w zakresie inteligencji emocjonalnej wśród pracowników. 

Raport “AI na polskim rynku pracy” – wśród 20 grup zawodów najbardziej wystawionych na wpływ AI dominują zawody specjalistyczne, m.in. finansiści, prawnicy, niektórzy urzędnicy państwowi, specjaliści ds. administracji czy programiści. Polacy są podzieleni w ocenie skutków zastosowania AI na rynku pracy – 25,8% badanych uważa, że wykorzystanie sztucznej inteligencji wpłynie pozytywnie na liczbę miejsc pracy na rynku, a 33,4% uważa, że wpłynie negatywnie. 

Raport “Nastroje polskiego rynku pracy – perspektywa kandydatów” – respondenci zostali zapytani o wpływ sztucznej inteligencji (AI) na ich miejsce pracy – 48% osób odczuwa wpływ nowych technologii na pracę – zauważają technologiczną transformację i biorą pod uwagę zmianę specjalizacji w przyszłości, ale 25% mimo wszystko nie obawia się o swoje miejsce pracy, a 15% nie podejmuje żadnych kroków ku zmianie. Jedynie 12% chce zmienić w związku AI stanowisko lub branżę na bardziej przyszłościową.    

Podsumowując 

Era AI to czas pełen wyzwań, ale także ogromnych możliwości. Obawy pracowników o utratę pracy czy zmiany w organizacji są zrozumiałe, ale równie ważne jest, by dostrzec korzyści, które sztuczna inteligencja może przynieść. Z kolei pracodawcy muszą zrozumieć, że AI to nie tylko narzędzie do zwiększenia wydajności, ale także odpowiedzialność za zarządzanie nowymi technologiami w sposób etyczny i zgodny z prawem. Z odpowiednim podejściem i przygotowaniem, AI może stać się siłą napędową dla innowacji, która przyniesie korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. 

Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, powinni zacząć działać już teraz, aby przygotować się na erę sztucznej inteligencji.