Zwolnienia grupowe — obowiązki pracodawcy kontra postępowanie etyczne  

Zwolnienia grupowe — obowiązki pracodawcy kontra postępowanie etyczne  

W ostatnim czasie w Polsce miały miejsce znaczące zwolnienia grupowe w różnych sektorach gospodarki. Szczególnie dotknięte zostały branże takie jak motoryzacyjna, technologiczna oraz finansowa. Te zwolnienia są wynikiem kombinacji czynników ekonomicznych, technologicznych oraz zmieniających się realiów rynkowych. Pracodawcy często wskazują na konieczność optymalizacji działalności oraz przystosowania się do nowych warunków, co niestety wiąże się z redukcją etatów. 

Zwolnienia grupowe to proces, który wywołuje stres i obawy u pracowników, a dla pracodawców często stanowi ostatnią deskę ratunku przed zakończeniem działalności i jest to jedno z najbardziej delikatnych i złożonych wyzwań, przed którymi mogą stanąć pracodawcy. Wymagają one nie tylko znajomości przepisów prawa pracy, ale również umiejętności zarządzania emocjami i empatii wobec pracowników.  

W niniejszym artykule omówimy, jakie obowiązki spoczywają na organizacji w ramach procedury zwolnień grupowych oraz jak zachować się w takiej sytuacji w sposób etyczny wobec pracowników. 

By móc przeprowadzić proces zwolnień grupowych, muszą być spełnione następujące warunki: 

• Firma zatrudnia co najmniej 20 pracowników, 

• Przyczyny zwolnień leżą po stronie zakładu pracy (np. likwidacja zakładu, bankructwo firmy), a nie po stronie pracowników, 

• W okresie nieprzekraczającym 30 dni zwalnianych jest co najmniej: 
  – 10 pracowników, gdy firma zatrudnia mniej niż 100 pracowników, 
  – 10% pracowników, gdy firma zatrudnia co najmniej 100, ale mniej niż 300 pracowników, 
  – 30 pracowników, gdy twoja firma zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników). 

Obowiązki związane z przestrzeganiem prawa ’Obowiązki związane z przestrzeganiem prawa 

Zwolnienia grupowe są regulowane przez szereg przepisów prawnych, które różnią się w zależności od kraju. W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym ten proces jest Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Kluczowe obowiązki pracodawcy obejmują: 

• Konsultacje z przedstawicielami pracowników. Mają na celu omówienie przyczyn planowanych zwolnień, liczby i grupy pracowników, których zwolnienia dotyczą, oraz kryteriów doboru pracowników do zwolnienia. Celem jest zawarcie porozumienia, na podstawie którego pracodawca będzie przeprowadzał zwolnienia. W przypadku braku porozumienia, pracodawca ustala regulamin zasad postępowania wobec pracowników objętych zwolnieniami. 

• Powiadomienie urzędów pracy o zamiarze przeprowadzenia zwolnień grupowych. Informacja ta powinna zawierać szczegóły dotyczące liczby pracowników objętych zwolnieniami, terminu ich przeprowadzenia oraz działań podjętych w celu ograniczenia ich skutków. 

• Wręczanie oświadczeń o rozwiązaniu umów o pracę. Po zakończeniu procedury informacyjno-negocjacyjnej pracodawca może rozpocząć wręczanie oświadczeń o rozwiązaniu umów o pracę i wypłacanie odpraw pieniężnych. Należy tutaj pamiętać także o przestrzeganiu okresów wypowiedzenia.  

Wsparcie dla zwalnianych pracowników 

1. Oferowanie odpraw. 

Pracodawca, który zwalnia pracownika w związku z procedurą zwolnień grupowych, zobowiązany jest do wypłacenia pracownikowi odprawy pieniężnej. Minimalna gwarantowana odprawa nie może przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość odprawy zależy od stażu pracy. W Polsce jest to: 

• jednomiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem do 2 lat, 

• dwumiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem od 2 do 8 lat, 

• trzymiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem powyżej 8 lat. 
  

2. Pomoc w poszukiwaniu nowej pracy. 

Pracodawcy mogą również zaoferować pomoc w poszukiwaniu nowego zatrudnienia poprzez programy outplacementowe, które obejmują pomoc w przygotowaniu CV, szkolenia z zakresu poszukiwania pracy oraz kontakt z potencjalnymi pracodawcami lub agencjami rekrutacyjnymi. 

Postępowanie etyczne podczas zwolnień grupowych 

Pamiętajmy, że każdy pracownik zasługuje na szacunek i godne traktowanie, szczególnie w trudnych dla niego sytuacjach. 

• Transparentność w komunikacji. Etyczne podejście do zwolnień grupowych zaczyna się od transparentności, czyli otwartej komunikacji w firmie. Pracodawcy powinni jasno informować pracowników o przyczynach planowanych zwolnień, a także o krokach, jakie podejmują w celu minimalizacji ich skutków. Ukrywanie informacji lub wprowadzanie pracowników w błąd może prowadzić do utraty zaufania i dodatkowego stresu, m.in. dla załogi, która pozostaje w organizacji. 

• Wrażliwość na emocje pracowników. Zwolnienia grupowe to trudny moment dla wszystkich zaangażowanych stron. Pracodawcy powinni wykazać się empatią i zrozumieniem wobec pracowników, którzy mogą odczuwać strach, niepewność i frustrację. Ważne jest, aby proces zwolnień był przeprowadzony z poszanowaniem godności pracowników, co obejmuje m.in. indywidualne rozmowy zamiast masowych ogłoszeń. 

• Obiektywizm. Proces zwolnień powinien być przeprowadzany w sposób sprawiedliwy i obiektywny. Kryteria doboru pracowników do zwolnienia muszą być jasno określone i komunikowane, a decyzje podejmowane na ich podstawie muszą być wolne od dyskryminacji i uprzedzeń. Pracodawcy powinni również dążyć do zapewnienia wsparcia szczególnie wrażliwym grupom pracowników, takim jak osoby starsze, niepełnosprawne czy samotne matki. 

• Dbanie o morale pozostających pracowników. Nie można zapominać o pracownikach, którzy pozostają w firmie po przeprowadzeniu zwolnień. Mogą oni odczuwać obawy o swoją przyszłość oraz żal z powodu odejścia kolegów. Pracodawcy powinni zatem zadbać o odbudowę morale zespołu, poprzez jasne komunikowanie planów na przyszłość, oferowanie wsparcia psychologicznego oraz angażowanie pracowników w procesy restrukturyzacyjne. 

• Odpowiedzialność społeczna, nie tylko wobec pracowników, ale także wobec lokalnych społeczności i gospodarki. W miarę możliwości pracodawcy powinni podejmować działania mające na celu ograniczenie negatywnych skutków zwolnień, takie jak współpraca z lokalnymi władzami i organizacjami pozarządowymi w celu stworzenia programów wsparcia dla zwalnianych pracowników. 

Zwolnienia grupowe to trudny proces, który wymaga od pracodawców zarówno ścisłego przestrzegania przepisów prawa, jak i wrażliwości na potrzeby i emocje pracowników. Dzięki nim organizacje mogą nie tylko spełnić swoje obowiązki, ale także zyskać/podtrzymać szacunek pracowników oraz społeczności, w której działają. Poza tym nie narażą się na psucie reputacji na rynku pracy, co jest istotne z uwagi na ich dalszy rozwój.