Role w zespole pracowniczym według Belbina

Teoria ról zespołowych, opracowana przez brytyjskiego psychologa dr Mereditha Belbina, koncentruje się na różnorodności funkcji i stylów, jakie pracownicy wnoszą do zespołów roboczych. Belbin zidentyfikował dziewięć ról zespołowych, z których każda ma swoje unikalne cechy i wkład w realizację zadań i osiąganie celów całego zespołu. 

KREATOR 

Jest najbardziej pomysłowym i innowacyjnym członkiem zespołu. Obdarzony szerokim horyzontem myślowym oraz zdolnością do generowania nieszablonowych rozwiązań, idealnie odnajduje się podczas etapów koncepcyjnych w projektach, a także w sytuacjach, gdy pojawił się impas w toku ich realizacji. Z racji swojego oryginalnego sposobu myślenia może być odbierany przez innych jako osoba zdystansowana i żyjąca we własnym świecie. Ponieważ jednak jest osobą napędzaną pasją i entuzjazmem do swoich pomysłów, jego zaangażowanie może inspirować otoczenie do działania. 

EWALUATOR 

Charakteryzuje się racjonalizmem oraz umiejętnością analizy i przemyślanego podejścia podczas podejmowania decyzji. Posiada zdolność do utrzymania obiektywizmu i postrzegania sytuacji z różnych perspektyw, co pozwala mu na chłodno ocenić zasadność i skuteczność pomysłów stworzonych przez zespół. Jest zazwyczaj dyskretny w swoich interakcjach, potrafi zachować poufność i nie ujawnia zbędnych informacji. Nawet pod presją czasu nie podejmuje decyzji pochopnie, lecz starannie rozważa dostępne opcje, zanim podejmie ostateczne stanowisko. 

SPECJALISTA 

Posiada specyficzną, głęboką wiedzę i umiejętności w określonym obszarze tematycznym. Jest samodzielny, skrupulatny, dokładny w działaniu i skutecznie radzi sobie z trudnymi i złożonymi problemami. Chętnie uczestniczy w szkoleniach pogłębiających wiedzę i umiejętności, więc jest na bieżąco z wszystkimi nowościami w swojej dziedzinie. Dzięki temu stanowi źródło specjalistycznej wiedzy, dostarczając pozostałym członkom zespołu informacji i umiejętności niezbędnych do zrozumienia i rozwiązania pojawiających się problemów. 

PERFEKCJONISTA 

Ma zdolność do zauważania i korygowania najdrobniejszych szczegółów w zadaniach, starając się osiągnąć najwyższe możliwe standardy. Jego rola jest szczególnie istotna w końcowych etapach projektów i wszędzie tam, gdzie wymagane jest skupienie uwagi na detalach, korekta nieścisłości czy wysoki stopień dokładności. Potrafi egzekwować ustalone standardy zarówno od siebie jak i otoczenia, dzięki czemu jego praca wpływa na podniesienie jakości pracy całego zespołu.  

W idealnym zespole powinni znaleźć się pracownicy reprezentujący każdą z 9 ról. Nie oznacza to, że każdy zespół powinien składać się dokładnie z 9 osób (co jest raczej trudne do osiągnięcia w rzeczywistości). Większość ludzi łączy w sobie 2-3 różne role, z których 1 jest dominująca, dzięki czemu również mniejsze zespoły mogą być kompletne. 

Teoria ról zespołowych Belbina stanowi użyteczne narzędzie dla managera, pozwalające na lepsze zrozumienie dynamicznej struktury zespołu, efektywne zarządzanie zróżnicowanymi umiejętnościami oraz skuteczną komunikację podnoszącą jakość i produktywność pracowników.  

Jak komunikować się z różnymi rolami zespołowymi? 

• Pracownikom z dominującymi rolami zadaniowymi (Lokomotywa, Implementer, Perfekcjonista) należy dostarczać konkretne wytyczne i oczekiwania dotyczące zadań. Komunikacja powinna być bezpośrednia, zdecydowana i oparta na faktach, a decyzje szybkie i poprzedzone odpowiednią analizą. 

• W komunikacji z pracownikami o dominujących rolach intelektualnych (Ewaluator, Kreator, Specjalista) warto być otwartym na nowe pomysły i kreatywne podejścia, dostarczać logiczne i obiektywne argumenty oraz doceniać ich wiedzę i zaangażowanie. 

• Z kolei w komunikacji z pracownikami o dominujących rolach społecznych (Koordynator, Dusza zespołu, Poszukiwacz źródeł) warto skupić się na budowaniu relacji, zachowaniu otwartego i przyjaznego dialogu oraz wspólnym podejmowaniu decyzji. 

Kluczem do skutecznej komunikacji jest indywidualne podejście, dostosowane do charakterystyki i potrzeb każdej z ról.  Należy pamiętać, że każda z nich ma swoje mocne strony, ale również swoje słabości. Skuteczna komunikacja wymaga od managera zrozumienia i akceptacji różnych stylów oraz umiejętności dostosowywania się do potrzeb zespołu w danej sytuacji. 

Belbin podkreśla, że różnorodność ról w zespole jest kluczowa dla jego efektywności. Odpowiednie dopasowanie ról do konkretnego zadania czy fazy projektu może zwiększyć zdolność zespołu do radzenia sobie z różnorodnymi wyzwaniami.