Sytuacja kobiet na polskim rynku pracy  

Sytuacja kobiet na rynku pracy, mimo znaczących postępów, nadal napotyka na różnorodne bariery i wyzwania, zarówno strukturalne, jak i kulturowe.  

• Segregacja zawodowa: Tradycyjne role płciowe wpływają na wybór ścieżki kariery, co często prowadzi do koncentracji kobiet w zawodach nisko płatnych i nisko prestiżowych. 

• Stereotypy i uprzedzenia: Kobiety często muszą zmagać się z uprzedzeniami związanymi z ich rolą jako pracowników i opiekunów rodzinnych. Stereotypy te mogą wpływać na decyzje rekrutacyjne oraz awanse. 

• Balans praca-życie prywatne: Kobiety częściej niż mężczyźni są obciążone obowiązkami domowymi i opieką nad dziećmi, co utrudnia im pełne zaangażowanie w pracę zawodową. 

• Nierówność płac: Nadal istnieje różnica w wynagrodzeniach między płciami. Pomimo rosnącej świadomości problemu, luka płacowa w Polsce nadal istnieje. Według danych Eurostatu z 2022 roku kobiety zarabiają średnio o 8,5% mniej niż mężczyźni za tę samą pracę. Chociaż różnica ta jest mniejsza niż średnia europejska wynosząca 14,1%, nadal stanowi istotny problem.  

• Mniejsze możliwości awansu: Kobiety mają ograniczone szanse na awans w hierarchii zawodowej. Polki pracują też krócej niż mężczyźni, co wpływa na ich długość rozwoju zawodowego. 

W ostatnich latach podjęto wiele inicjatyw mających na celu poprawę sytuacji kobiet na rynku pracy w Polsce. Wśród nich można wymienić: 

• Polityki prorodzinne: Wprowadzenie elastycznych form zatrudnienia, takich jak praca zdalna czy elastyczne godziny pracy, które ułatwiają godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Zmiany w prawie, które zwiększyły pulę dni wolnych i wprowadziły np. urlop tacierzyński. 

• Programy szkoleniowe: Organizacje pozarządowe oraz firmy coraz częściej oferują programy wspierające rozwój zawodowy kobiet, w tym szkolenia z zakresu nowych technologii oraz mentoring. 

• Kampanie społeczne: Akcje mające na celu zmianę stereotypów płciowych oraz promowanie równości płci w miejscu pracy. 

Mimo istniejących wyzwań, perspektywy dla kobiet na polskim rynku pracy są coraz bardziej optymistyczne. Globalne trendy, takie jak cyfryzacja i automatyzacja, mogą stworzyć nowe możliwości zawodowe w sektorach, które tradycyjnie były zdominowane przez mężczyzn. Ponadto rosnąca świadomość społeczna i prawna dotycząca równości płci sprzyja tworzeniu bardziej inkluzywnych miejsc pracy. 

Kluczową rolę w procesie poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy odgrywają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Pierwsi powinni aktywnie promować polityki DEI, eliminować bariery w awansie zawodowym kobiet oraz tworzyć środowisko sprzyjające różnorodności. Z kolei drudzy, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, powinni dążyć do podnoszenia świadomości na temat równości płci oraz wspierać inicjatywy mające na celu jej promowanie. Nie chodzi o specjalne traktowanie kobiet, ale o sprawiedliwe podejście do pracownika bez względu na jego płeć, kulturę czy inne indywidualne uwarunkowania. Obiektywność, a nie dyskryminacja i uleganie stereotypom.  

A co mówią badania rynkowe? 

Aby przyjrzeć się obecnej sytuacji pracujących kobiet w Polsce, serwis Pracuj.pl przeprowadził badanie na grupie 1039 Polek w wieku 18-65. W badaniu udział wzięło 45% reprezentantek sektora white collars (praca biurowa i umysłowa), 34% kobiet pracujących w sektorze pink (praca usługowa), a 21% respondentek funkcjonuje w sektorze blue (praca fizyczna).  

• 76% Polek deklaruje, że w pracy angażują się mocno w wykonywane zadania.  

• 47% deklaruje, że obecnie poszukują pracy lub planują w najbliższym czasie ją zmienić. 

• 6 na 10 kobiet deklaruje, że ich praca przynosi im satysfakcję i lubią ją wykonywać.  

• 48% badanych czuje się doceniona w miejscu pracy.  

• 86% deklaruje otwartość na nowe, ciekawe oferty pracy. 

• 56% swoje obowiązki wykonuje na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.  

• 53% respondentek posiada wykształcenie wyższe, a 41% wykształcenie średnie. 

• 86% spośród ankietowanych to kobiety posiadające obecnie pracę.  

• Niemal ¼ badanych kobiet ostatni raz zmieniała pracę ponad 10 lat temu, co świadczy o dużej stabilności tej grupy zawodowej. 14% kobiet dokonało takiej zmiany 5-10 lat temu.  

• 84% kobiet oczekuje od pracodawców, że będą zamieszczać w ofertach pracy informacje o proponowanym wynagrodzeniu.  

• Przygotowując swoje CV w odpowiedzi na oferty, 56% kobiet stara się każdorazowo dopasować dokumenty do potrzeb konkretnego pracodawcy. 

• Najczęstszym powodem popychającym Polki do decyzji o zmianie pracy jest chęć polepszenia swojej sytuacji finansowej – 50% ogółu badanych kobiet.  

• 6 na 10 kobiet nie zgadza się ze stwierdzeniem, że ich mała znajomość nowych technologii jest dla nich wyzwaniem podczas poszukiwania pracy.  

• Zapytane o swoje mocne strony w kontekście zawodowym, kobiety najczęściej wymieniają: samodzielność w wykonywaniu zadań (63%), zdolność do nabywania nowej wiedzy (56%), umiejętność adaptacji do nowych warunków (49%) oraz szybkiego uczenia się nowych technologii (47%), pozytywne nastawienie do wyzwań i trudności w pracy (46%), empatia wobec współpracowników (45%) oraz budowanie dobrych relacji z przełożonymi (42%) i klientami (41%).  

Raport ManpowerGroup „Jak pracodawcy wspierają różnorodność talentów w organizacji?” porusza kwestię różnorodności w firmach. 40% firm mówi o tym, że jest coraz bliżej osiągnięcia pełnej równości płci, a 25% już to zrobiło. Z drugiej strony, 11% polskich pracodawców przyznaje, że daleko im do pełnego parytetu, natomiast 21% z nich deklaruje, że wciąż ma wiele do zrobienia w tym obszarze.  

Raport McKinsey „Women in the Workplace 2023” jest największym badaniem dotyczącym kobiet w korporacjach w Ameryce i Kanadzie. Przeprowadzono ankietę wśród ponad 27 000 pracowników i 270 starszych liderów HR, którzy podzielili się spostrzeżeniami na temat swoich polityk i praktyk. Raport pokazuje, że kobiety są ambitne i oczekują elastycznych form pracy. Postęp kobiet w obszarze przywództwa jest jednak powolny. Z zaleceń dla firm raport wskazuje pracę nad wspieraniem i awansowaniem kobiet poprzez skupienie się na pięciu podstawowych obszarach: śledzenie wyników reprezentacji kobiet, wzmacnianie managerów, aby byli skutecznymi liderami, radzenie sobie z mikroagresją, uwolnienie pełnego potencjału elastycznej pracy oraz naprawianie zepsutych szczebli, raz na zawsze. 

Raport „Kobiety w IT 2024” omawia różnice oraz podobieństwa w doświadczeniach kobiet i mężczyzn w branży IT. Wykazuje, że kobiety znacznie częściej niż mężczyźni napotykają na zniechęcające komentarze na swojej drodze zawodowej, zwłaszcza od bliskich i w mediach społecznościowych. Najczęściej od swoich mam (10,3%), osób na grupach/forach internetowych (9,7%) oraz nauczycieli i znajomych (9%), m.in. “To nie jest zawód dla kobiet / to męski świat”, “Może zajmij się czymś łatwiejszym / to zbyt trudne dla Ciebie”, “Nie dasz rady / nie nadajesz się”. 60% Specjalistek IT nie słyszało jednak nigdy słów zniechęcających do nauki w obszarze IT. Ostatecznie raport wskazuje także na znaczącą różnicę w zarobkach kobiet w tej branży. 

Sytuacja kobiet na polskim rynku pracy jest nadal złożona. Pomimo istotnych postępów, kobiety nadal napotykają na liczne bariery, które utrudniają im pełne uczestnictwo w życiu zawodowym. Jednakże, dzięki wspólnym wysiłkom pracodawców, pracowników oraz instytucji państwowych, możliwe jest stworzenie bardziej sprawiedliwego rynku pracy. Zmiany te są nie tylko korzystne dla samych kobiet, ale także dla całej gospodarki, która zyskuje na różnorodności i pełnym wykorzystaniu talentów wszystkich swoich członków.